Chế độ ăn uống góp phần rất lớn đến số lượng và chất lượng sữa mẹ. Lựa chọn thực phẩm an lành, hạn chế các thực phẩm làm mất sữa, tránh xa các đồ ăn gây mất sữa là điều khiến các mẹ bỉm sữa cực kỳ quan tâm trong giai đoạn sau sinh. Phụ nữ sau sinh kiêng ăn gì để tránh mất sữa? Mời các bố mẹ nhanh chóng tham khảo Top 28 thực phẩm có nguy cơ gây mất sữa để có thể tránh xa kịp thời.
28 thực phẩm làm mất sữa mẹ sau sinh nên tránh
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quan trọng và quý giá nhất đối với trẻ sơ sinh (1, 2). Chế độ ăn uống của mẹ có ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng tiết sữa, cũng như chất lượng sữa mẹ (3, 4). Chính vì vậy, mẹ cần lưu ý những thực phẩm, đồ ăn gây mất sữa để tránh ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng sữa mẹ. Để mẹ có đủ sữa và giàu dinh dưỡng giúp bé phát triển toàn diện, mẹ sau sinh cần tránh những đồ ăn, đồ uống và thực phẩm sau đây:
1. Thực phẩm gây mất sữa: Lá lốt
Đứng đầu danh sách các loại rau làm mất sữa mẹ là lá lốt. Theo quan niệm dân gian, lá lốt là một trong những thực phẩm làm mất sữa mẹ hàng đầu. Chỉ với 1 – 2 miếng nhỏ lá lốt cũng có thể khiến phụ nữ không còn sữa cho con bú.
Lá lốt là thực phẩm bà đẻ kiêng ăn gì để tránh mất sữa
Nhiều phụ nữ sau sinh ăn lá lốt đã bị mất sữa nhanh chóng. Tuy vẫn chưa có nghiên cứu khoa học chứng minh được rằng ăn lá lốt mất sữa, nhưng để tốt nhất, mẹ nuôi con bằng sữa mẹ không nên ăn lá lốt thường xuyên.
2. Mùi tây, mùi ta
Rau mùi tây, mùi ta thường có mùi thơm đặc trưng, được ăn sống hoặc dùng làm trang trí các món ăn. Đây không phải là nguyên nhân trực tiếp gây mất sữa, nhưng là lý do làm mất sữa gián tiếp ở mẹ sau sinh.
Đối với phụ nữ đang cho con bú, ăn rau mùi tây, mùi ta có thể làm cho sữa mẹ có mùi lạ, từ đó khiến em bé chán bú hoặc bỏ bú. Nếu bé bú ít, bỏ bú kéo dài sẽ dẫn đến hiện tượng sữa mẹ tiết ra sẽ ít đi, lâu dần gây mất sữa đột ngột.
3. Dùng bạc hà có nguy cơ gây mất sữa mẹ
Bạc hà cũng được coi là một trong những thực phẩm làm mất sữa mẹ. Loại thực phẩm này có thể gây ảnh hưởng xấu đến nguồn sữa của người mẹ nếu sử dụng quá thường xuyên.
Thỉnh thoảng uống một tách trà bạc hà thì sẽ không gây mất sữa. Nhưng nếu mẹ uống một lượng lớn mỗi ngày thì nguy cơ gây hại khá cao. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những bà mẹ ăn nhiều loại kẹo có chứa bạc hà mỗi ngày đã nhận thấy sự sụt giảm trong sản lượng sữa mà mẹ tạo ra.
4. Bà đẻ kiêng ăn gì để tránh mất sữa: Bắp cải
Theo các chuyên gia, bắp cải có thể làm giảm căng tức ngực một cách kỳ diệu (5, 6). Tuy nhiên, nếu dùng quá nhiều bắp cải trong thời gian ngắn, thì nó cũng chính là thực phẩm gây mất sữa ở mẹ.
Bắp cải chứa nhiều chất dinh dưỡng mà các bà mẹ cho con bú cần để duy trì sức khỏe như vitamin K, C, folate và giàu chất xơ. Tuy nhiên, theo Đông Y, bắp cải có tính hàn, nếu sử dụng với lượng lớn có thể làm cho sữa mẹ ít dần đi. Một vài nghiên cứu chỉ ra rằng, mẹ cho con bú ăn nhiều bắp cải có thể gây đau bụng ở trẻ (7). Đắp lá bắp cải quá thường xuyên còn có thể làm cạn kiệt nguồn sữa của mẹ, thường được áp dụng khi mẹ muốn cai sữa cho con.
Chính vì vậy, mẹ chỉ nên ăn bắp cải 1 – 2 lần/ngày để tránh mất sữa và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Ngoài ra, các mẹ cũng cần lưu ý, các loại kem bôi ngoài da có chiết xuất từ bắp cải cũng có tác dụng tương tự như khi dùng trực tiếp vào cơ thể.
5. Thực phẩm làm mất sữa: Lá dâu tằm
Theo kinh nghiệm trong dân gian, uống nước lá dâu tằm hàng ngày cũng là một trong những nguyên nhân khiến mẹ bị mất sữa. Điều này cũng tương ứng với kết quả nghiên cứu của khoa học hiện đại.
Cây dâu tằm là thực phẩm làm mất sữa mẹ bởi nhựa của cây dâu tằm có chứa axit amin tự do, trong đó bao gồm: alanin, phenylalanin, sarcosin, axit pipercholic, leucin. Các loại hoạt chất này có rất nhiều trong lá dâu tươi và khi nó tiếp xúc với tuyến mồ hôi của các bà mẹ sau sinh sẽ gây ra hiện tượng ngưng tiết sữa, thậm chí là tắc tuyến sữa.
6. Các loại rau làm mất sữa mẹ: Rau diếp cá
Rau diếp cá thường được biết đến với một số công dụng như: thanh nhiệt giải độc, kháng khuẩn, chữa táo bón, viêm tuyến vú do tắc tuyến sữa… Tuy nhiên, đây lại là một trong những loại ray củ làm mất sữa mẹ sau sinh mà không nhiều mẹ chú ý đến. Rau diếp cá vị cay, chua, mùi tanh, tính hàn cao, hơi độc, ăn nhiều có thể khiến phụ nữ sau sinh bị đau bụng, tiêu chảy sau khi ăn, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ, là nguyên nhân gián tiếp gây mất sữa.
7. Mướp đắng (khổ qua)
Mướp đắng được xếp vào danh sách thực phẩm làm mất sữa, mẹ sau sinh cần hạn chế hoặc tránh. Khổ qua có tính hàn không tốt cho hệ tiêu hóa của mẹ và bé sơ sinh. Đặc biệt, việc ăn nhiều mướp đắng có thể khiến các bà mẹ hạ đường huyết.
Ngoài ra, các hạt mướp đắng còn chứa một loại chất hóa học có tên là vicine, đây là một loại độc tố ảnh hưởng đến hệ thần kinh gây ra hiện tượng nhức đầu, đau thắt bụng và hôn mê với những người nhạy cảm. Đặc biệt, các triệu chứng này có thể được truyền từ mẹ sang con thông qua sữa mẹ, gây nguy hiểm cho hệ miễn dịch đang trong thời gian hoàn thiện của trẻ.
8. Súp lơ
Súp lơ được biết đến là một loại thực phẩm đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy vậy, súp lơ lại không tốt đối với những phụ nữ sau sinh.
Các loại rau thuộc họ cải chứa nhiều lưu huỳnh, tính hàn, ăn nhiều có thể gây khó chịu, đầy hơi và đi ngoài ở cả mẹ và bé.
Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, mẹ cho con bú nên hạn chế ăn súp lơ do dễ khiến trẻ bị kích thích, cáu gắt và thậm chí còn gây đầy hơi, đi ngoài ở trẻ. Đặc biệt, súp lơ còn ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ, là một trong những thực phẩm làm mất sữa mẹ.
9. Thực phẩm gây mất sữa sau sinh: Dưa cải muối
Trong cà, hay dưa đã được muối chín đều có chứa men tiêu hóa và các vi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, dưa cải muối hay cà muối xổi là thực phẩm làm mất sữa quen thuộc trên mâm cơm gia đình Việt. Với thời gian lên men ngắn, hàm lượng Nitrit còn cao, khi chúng kết hợp với amin bậc 3 có trong tôm sẽ tạo ra Nitrozamin làm tăng nguy cơ ung thư. Dù chưa có những nghiên cứu cụ thể nhưng trong thực tế đã có rất nhiều bà mẹ sau sinh sau khi ăn dưa cà đã có hiện tượng bị ít sữa hoặc mất sữa. Vì vậy, các mẹ sau sinh cần chú ý nên bỏ qua thực phẩm này trong bữa ăn.
10. Ăn gì mất sữa: Tỏi, ớt
Các loại gia vị như tỏi, ớt có thể khá ngon miệng cho bữa ăn nhưng phụ nữ sau sinh cần tránh, nhất là khi đang nuôi con bằng sữa mẹ. Các loại thực phẩm này khá nóng, dễ gây táo bón cho cả mẹ và bé. Ngoài ra, nó còn là nguyên nhân gián tiếp gây giảm tiết sữa ở mẹ, được coi là thực phẩm gây mất sữa mẹ. Do vậy, tốt nhất là mẹ sau sinh không nên dùng. (8)
11. Cần tây
Cần tây là thực phẩm giàu chất xơ, ít calo, chứa nhiều folate, kali, vitamin C, A, B và molypden tốt cho sức khỏe mẹ sau sinh.
Tuy nhiên, cần tây có thể gây dị ứng và một trong các loại rau gây mất sữa mẹ. Do đó, để an toàn cho con, mẹ chỉ nên uống nước ép cần tây khoảng sáu tháng sau sinh, với một lượng nhỏ, để phòng ngừa các phản ứng tiêu cực không đáng có.
Cần tây nằm trong danh sách thực phẩm làm mất sữa mẹ
12. Lá Oregano
Có thể nhiều bà mẹ chưa nghe đến tên loại lá này, tuy nhiên, sẽ không khó để bắt gặp nó trong các món ăn Tây phương như Pizza, mỳ Ý,… Với những mẹ trẻ thì đây là những món ăn vô cùng hấp dẫn và được ưa chuộng. Tuy nhiên, lá Oregano lại là một trong những thực phẩm gây mất sữa mẹ. Nguyên nhân là do trong lá có chất gây tác động tiêu cực đến cơ chế sản xuất sữa của cơ thể mẹ, dẫn đến tình trạng mẹ mất sữa không thể cho con bú.
13. Rau răm: ‘Thủ phạm’ gây mất sữa ở mẹ
Rau răm có tính ấm, thường có tác dụng điều kinh, bổ huyết, có khả năng chữa đau bụng, rong kinh nên phụ nữ sau sinh được khuyến nghị chỉ nên dùng khi đã hết sản dịch. Cũng giống như bạc hà, rau mùi, rau răm cũng có thể gây mất sữa nếu ăn thường xuyên hoặc ăn quá lượng, vì vậy các mẹ nên đặc biệt lưu ý.
14. Các loại quả họ cam, quýt
Các loại quả họ cam quýt tuy là có nhiều tác dụng như giàu vitamin giúp đẹp da, là nguồn chất xơ tốt, tăng cường hệ miễn dịch của tim mạch, chống lại ung thư… Song bên cạnh đó, đây cũng là thực phẩm chứa lượng axit lớn gây hại cho dạ dày, khiến mẹ sau sinh mất đi lượng sữa đáng kể.
15. Thực phẩm làm mất sữa: Quả vải
Vải thường được sử dụng để làm chậm quá trình lão hóa, tốt cho hệ thống tim mạch, cung cấp lượng đường tự nhiên cho cơ thể. Tuy nhiên, đây cũng được xem là một trong những thực phẩm gây mất sữa sau sinh bởi nó khiến sữa mẹ bị nóng và làm giảm lượng sữa tiết ra trong cơ thể người mẹ. Tương tự như vải, mẹ cho con bú cũng nên hạn chế ăn nhãn để đảm bảo nguồn cung cấp sữa mẹ cho bé.
16. Trái cây gây mất sữa: Đào
Đào được biết đến với các lợi ích như: lọc độc tố ra khỏi thận, giảm thiểu nguy cơ thiếu máu, cải thiện sức khỏe tim mạch, bổ mắt. Tuy nhiên, các mẹ sau sinh cần cẩn thận khi lựa chọn bởi đây cũng được xem là một loại thực phẩm làm mất sữa ở mẹ sau sinh. Ngoài ra, ăn nhiều đào cũng có thể khiến mẹ bị rát họng và bé bị dị ứng.
17. Ổi
Mẹ sau sinh nên hạn chế ăn ổi, bởi đây là loại quả có tính nóng, làm cứng và hại răng, ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ, từ đó gây mất sữa. Ăn nhiều ổi không gọt vỏ còn có thể khiến hai mẹ con dễ bị táo bón nặng.
18. Dâu da
Dâu da là một thực phẩm gây mất sữa sau sinh điển hình, nó có thể khiến sữa mẹ cạn dần mẹ nên cẩn trọng.
19. Me chua
Me chua là một trong những loại trái cây gây mất sữa mẹ cần chú ý đến. Với phụ nữ sau sinh, cần tạm thời tránh xa me chua vì nó dễ khiến sữa ít đi, bé bú sữa mẹ dễ bị tiêu chảy. Dân gian còn cho rằng ăn những loại quả quá chua như me khi về già dễ bị són tiểu.
20. Dưa hấu
Dưa hấu cung cấp lượng nước lớn cho cơ thể, chứa nhiều vitamin C có tác dụng làm đẹp. Tuy nhiên, đây cũng là một loại thực phẩm làm mất sữa mẹ bởi nó có thể khiến mẹ bị đầy bụng, tiêu chảy, ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ.
21. Mãng cầu
Mãng cầu là một trong những loại quả rất nóng, khiến mẹ dễ bị nóng trong, ảnh hưởng đến việc tiết sữa và chất lượng của sữa. Bé bú không quen chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng lười bú và quấy khóc. Mặt khác, mãng cầu cũng có vị chua nên dễ khiến con bị tiêu chảy.
22. Đồ ăn gây mất sữa: Măng
Đối với người bình thường, măng cũng là một thực phẩm không quá tốt, và chúng ta cũng không nên ăn nhiều. Trong măng thường có chứa độc tố HCN, cần lưu ý khi chế biến để loại bỏ hết độc tố này ra khỏi món ăn.
Còn đối với bà mẹ sau sinh, nên nói không với măng, bởi khi ăn măng có thể gây giảm tiết sữa ở mẹ và có khả năng gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe mẹ và bé nếu món ăn vẫn chứa hàm lượng độc tố nhất định.
Măng là thực phẩm gây mất sữa sau sinh
23. Thực phẩm làm mất sữa: Đồ ăn/uống có chứa caffeine
Mẹ cần cảnh giác với các thực phẩm, món ăn, đồ uống có chứa caffeine. Sô cô la, cà phê và nước trà đều là thực phẩm chứa nhiều caffeine và việc tiêu thụ quá nhiều các loại chất này có thể ảnh hưởng đến bé. Mặc dù với một lượng rất nhỏ caffeine thường ít hơn 1% đi vào sữa mẹ. Trẻ mới sinh sẽ khó phá vỡ nó và khiến bé trở nên cáu gắt nếu mẹ cho bé ăn ngay sau khi uống cà phê/socola. Mẹ nên dùng nó một cách điều độ, cố gắng hạn chế lượng caffein không quá 300 mg/ngày. (9)
Một số loại trà, như trà xanh hoặc trà đen, đều có hàm lượng caffeine khá cao. Trong trường hợp này, mẹ có thể giảm lượng uống mỗi ngày hoặc đợi ngay sau khi bú xong mới uống trà, để cơ thể mẹ có thời gian xử lý trước khi cho bé ăn lần sau.
Mẹ có thể thay thế bằng các loại trà thảo mộc. Hầu hết các loại trà thảo mộc đều không chứa caffeine, nhưng cũng cần lưu ý, không phải vì nó là thảo dược không có nghĩa là nó an toàn. Một số loại thảo mộc vẫn được sử dụng về mặt dược lý, làm thuốc và có thể gây hại.
Các loại trà thảo mộc đều có thể làm giảm nguồn sữa. Các bà mẹ đang cho con bú cũng cần chú ý tránh dùng trà cây lưu ly hoặc trà hoa chuông hay bất kỳ loại trà nào có chứa nhân sâm, ma hoàng, black cohosh, cam thảo, lô hội hoặc húng quế.
24. Thực phẩm gây mất sữa: Đồ uống có ga và cồn
Các loại đồ uống có cồn như rượu, bia, nước ngọt có ga là những thực phẩm hàng đầu khiến bạn mất sữa. Các loại đồ uống này không chỉ ảnh hưởng đến việc tiết sữa mẹ, mà còn ảnh hưởng đến bé khi bú sữa mẹ có chứa các chất trên. Nên đồ uống có ga và cồn cũng cần được mẹ cho vào danh sách thực phẩm làm mất sữa mà mẹ nên tránh. (10)
25. Đồ chiên rán, cay nóng không tốt cho sữa mẹ
Đồ ăn chiên rán, cay nóng và nhiều đường chưa bao giờ nằm trong danh sách các loại thực phẩm lành mạnh của bất cứ chế độ ăn nào, và thật dễ hiểu khi đây chính là kẻ thù của sữa mẹ. Nó đều có hại cho sức khỏe, cho mẹ và cả bé. Ăn quá nhiều loại thực phẩm giàu chiên rán, chứa nhiều mỡ động vật và ít dinh dưỡng này sẽ chỉ làm mẹ ít sữa dần và khiến bé chậm tăng cân.
26. Ăn mì tôm dễ gây mất sữa
Mì tôm cũng là một loại thực phẩm gây mất sữa đáng sợ nhất. Có thể vì sở thích hoặc thói quen ăn uống, nhiều mẹ nuôi con bằng sữa mẹ vẫn ăn một lượng lớn mì ăn liền. Bản thân mì tôm cũng không có nhiều dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, lại là thực phẩm chiên nhiều chất béo có hại. Các loại mì tôm có thành phần lúa mì hay mạch cũng là thủ phạm làm giảm tiết sữa mà mẹ nên tránh xa.
Mì tôm tuy rất “hấp dẫn” với nhiều người nhưng mẹ sau sinh nên hạn chế trong các bữa ăn
27. Đồ ăn nhanh dễ làm mẹ sau sinh mất sữa
Đồ ăn nhanh cũng là các món ăn chứa khá nhiều dầu mỡ, các loại chất béo, chất bảo quản gây hại cho cơ thể, đặc biệt là các bà mẹ sau sinh bởi nó có thể gây mất sữa.
28. Thực phẩm làm mất sữa: Các loại hải sản gây dị ứng
Một số loại hải sản như tôm, cua, ghẹ, cá nhám, cá ngừ, sò, mực, các loại ốc… có thể gây dị ứng. Mẹ sau sinh cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống của mình, cần nắm rõ cơ thể dị ứng với các loại thực phẩm nào. Dị ứng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, gây gián đoạn quá trình tiết sữa, mà còn có thể gây tử vong. Quan trọng hơn, trẻ sơ sinh nói riêng và trẻ em nói chung là nhóm đối tượng rất dễ bị dị ứng hải sản. Do đó, để đảm bảo an toàn sức khỏe mẹ và trẻ, phụ nữ cho con bú cần hạn chế hải sản trong sáu tháng đầu sau sinh. (11)
Ăn nhiều hải sản còn có thể gây tình trạng chướng bụng, đau bụng, nôn, chứng tiết tả,… Ngoài ra, tiêu thụ lượng lớn hải sản còn làm tăng nguy cơ nhiễm thủy ngân và kim loại nặng, nhiễm giun sán, nặng hơn là ngộ độc. Nên dù không nuôi con bằng sữa mẹ, phụ nữ sau sinh vẫn cần hạn chế các loại hải sản, tuyệt đối tránh các món hải sản sống hoặc chưa nấu chín (như tái chanh, gỏi cá sống, gỏi tôm sống,…), để hồi phục sức khỏe sau vượt cạn. (12)
Các nguyên nhân khác gây mất sữa sau sinh
Tuy nhiên, các mẹ sau sinh cũng cần lưu ý, tình trạng mất sữa còn phụ thuộc vào nhiều nguyên nhân khác như cơ địa và chế độ ăn uống của người. Mẹ sau sinh nên có một chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất cho sức khỏe và đủ sữa cho con bú.
Ngoài việc tiêu thụ các loại thực phẩm làm mất sữa sau sinh, một số trường hợp cũng bị giảm sản xuất hoặc thậm chí mất sữa hoàn toàn bởi:
- Sử dụng thuốc: Những bà mẹ đang trong thời gian cho con bú cần dùng thuốc chữa bệnh cần phải lưu ý tới thành phần có trong thuốc. Một số loại thuốc điều trị dị ứng, thông mũi, lợi tiểu,… đều có thành phần pseudoephedrine, có nguy cơ gây ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng sữa mẹ, đồng thời làm giảm khả năng tiết sữa.
- Băng huyết sau sinh: Triệu chứng này có thể gây ảnh hưởng tới thời điểm sữa về và lượng sữa mẹ tiết ra.
- Suy giáp, tuyến giáp hoạt động kém: Đây đều là những căn bệnh có thể cản trở tới việc sản xuất sữa. Do tuyến giáp giúp điều hòa 2 hormone là prolactin và oxytocin, đều liên quan tới việc cho con bú, nên nếu nhận thấy không đủ sữa cho con bú thì mẹ cũng nên đi kiểm tra tuyến giáp.
Cẩn thận với thuốc tránh thai vì chúng có khả năng làm giảm lượng sữa mẹ
- Sử dụng thuốc tránh thai: Một số phương pháp tránh thai bằng nội tiết tố, đặc biệt là các loại thuốc có chứa estrogen, đều có thể làm giảm lượng sữa mẹ tiết ra.
- Chất độc từ môi trường: Môi trường xung quanh cũng có thể là tác nhân gây ảnh hưởng tới lượng sữa mẹ tiết ra. Môi trường nhiều chất độc có thể làm giảm lượng sữa hoặc thậm chí là mất sữa.
- Vấn đề sinh sản tiềm ẩn: Những phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang thường có mô vú kém phát triển, làm thiếu hụt lượng sữa mẹ cho bé bú.
- Quay lại với công việc: Đối với những bà mẹ phải quay lại làm việc sau thời gian nghỉ thai sản, thông thường lượng sữa tiết ra sẽ giảm dần. Nguyên nhân là do sữa mẹ được sản xuất trên cơ sở cung – cầu, khi không cho bé bú thường xuyên như thời điểm ở nhà chăm con thì lượng sữa tiết ra sẽ ít đi. Ngoài ra, sự căng thẳng khi làm việc trở lại cũng làm ảnh hưởng tới nguồn sữa mẹ.
Bà đẻ kiêng ăn gì để tránh mất sữa? Trên đây là danh sách 29 loại thực phẩm làm mất sữa sau sinh và một số nguyên nhân khác mà các bà mẹ sau sinh đang cho con bú cần lưu ý. Tuy vậy, tùy theo cơ địa và tình trạng bệnh lý của từng mẹ, chế độ dinh dưỡng sẽ rất khác nhau. Tốt nhất, mẹ nên đến gặp các bác sĩ, chuyên gia am hiểu về vấn đề này để có được sự tư vấn thấu đáo nhất. Tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, mẹ có thể tham khảo 2 cơ sở của Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome để tiến hành xét nghiệm và thăm khám phù hợp, các bác sĩ sẽ tư vấn mẹ tránh ăn gì để không mất sữa, thực phẩm lợi sữa và chế độ dinh dưỡng khoa học khi nuôi con bú, tốt mẹ – khỏe con.
Chế độ ăn uống góp phần rất lớn đến số lượng và chất lượng sữa mẹ. Lựa chọn thực phẩm an lành, hạn chế các thực phẩm làm mất sữa, tránh xa các đồ ăn gây mất sữa là điều khiến các mẹ bỉm sữa cực kỳ quan tâm trong giai đoạn sau sinh. Phụ nữ sau sinh kiêng ăn gì để tránh mất sữa? Mời các bố mẹ nhanh chóng tham khảo Top 28 thực phẩm có nguy cơ gây mất sữa để có thể tránh xa kịp thời.
28 thực phẩm làm mất sữa mẹ sau sinh nên tránh
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quan trọng và quý giá nhất đối với trẻ sơ sinh (1, 2). Chế độ ăn uống của mẹ có ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng tiết sữa, cũng như chất lượng sữa mẹ (3, 4). Chính vì vậy, mẹ cần lưu ý những thực phẩm, đồ ăn gây mất sữa để tránh ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng sữa mẹ. Để mẹ có đủ sữa và giàu dinh dưỡng giúp bé phát triển toàn diện, mẹ sau sinh cần tránh những đồ ăn, đồ uống và thực phẩm sau đây:
1. Thực phẩm gây mất sữa: Lá lốt
Đứng đầu danh sách các loại rau làm mất sữa mẹ là lá lốt. Theo quan niệm dân gian, lá lốt là một trong những thực phẩm làm mất sữa mẹ hàng đầu. Chỉ với 1 – 2 miếng nhỏ lá lốt cũng có thể khiến phụ nữ không còn sữa cho con bú.
Lá lốt là thực phẩm bà đẻ kiêng ăn gì để tránh mất sữa
Nhiều phụ nữ sau sinh ăn lá lốt đã bị mất sữa nhanh chóng. Tuy vẫn chưa có nghiên cứu khoa học chứng minh được rằng ăn lá lốt mất sữa, nhưng để tốt nhất, mẹ nuôi con bằng sữa mẹ không nên ăn lá lốt thường xuyên.
2. Mùi tây, mùi ta
Rau mùi tây, mùi ta thường có mùi thơm đặc trưng, được ăn sống hoặc dùng làm trang trí các món ăn. Đây không phải là nguyên nhân trực tiếp gây mất sữa, nhưng là lý do làm mất sữa gián tiếp ở mẹ sau sinh.
Đối với phụ nữ đang cho con bú, ăn rau mùi tây, mùi ta có thể làm cho sữa mẹ có mùi lạ, từ đó khiến em bé chán bú hoặc bỏ bú. Nếu bé bú ít, bỏ bú kéo dài sẽ dẫn đến hiện tượng sữa mẹ tiết ra sẽ ít đi, lâu dần gây mất sữa đột ngột.
3. Dùng bạc hà có nguy cơ gây mất sữa mẹ
Bạc hà cũng được coi là một trong những thực phẩm làm mất sữa mẹ. Loại thực phẩm này có thể gây ảnh hưởng xấu đến nguồn sữa của người mẹ nếu sử dụng quá thường xuyên.
Thỉnh thoảng uống một tách trà bạc hà thì sẽ không gây mất sữa. Nhưng nếu mẹ uống một lượng lớn mỗi ngày thì nguy cơ gây hại khá cao. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những bà mẹ ăn nhiều loại kẹo có chứa bạc hà mỗi ngày đã nhận thấy sự sụt giảm trong sản lượng sữa mà mẹ tạo ra.
4. Bà đẻ kiêng ăn gì để tránh mất sữa: Bắp cải
Theo các chuyên gia, bắp cải có thể làm giảm căng tức ngực một cách kỳ diệu (5, 6). Tuy nhiên, nếu dùng quá nhiều bắp cải trong thời gian ngắn, thì nó cũng chính là thực phẩm gây mất sữa ở mẹ.
Bắp cải chứa nhiều chất dinh dưỡng mà các bà mẹ cho con bú cần để duy trì sức khỏe như vitamin K, C, folate và giàu chất xơ. Tuy nhiên, theo Đông Y, bắp cải có tính hàn, nếu sử dụng với lượng lớn có thể làm cho sữa mẹ ít dần đi. Một vài nghiên cứu chỉ ra rằng, mẹ cho con bú ăn nhiều bắp cải có thể gây đau bụng ở trẻ (7). Đắp lá bắp cải quá thường xuyên còn có thể làm cạn kiệt nguồn sữa của mẹ, thường được áp dụng khi mẹ muốn cai sữa cho con.
Chính vì vậy, mẹ chỉ nên ăn bắp cải 1 – 2 lần/ngày để tránh mất sữa và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Ngoài ra, các mẹ cũng cần lưu ý, các loại kem bôi ngoài da có chiết xuất từ bắp cải cũng có tác dụng tương tự như khi dùng trực tiếp vào cơ thể.
5. Thực phẩm làm mất sữa: Lá dâu tằm
Theo kinh nghiệm trong dân gian, uống nước lá dâu tằm hàng ngày cũng là một trong những nguyên nhân khiến mẹ bị mất sữa. Điều này cũng tương ứng với kết quả nghiên cứu của khoa học hiện đại.
Cây dâu tằm là thực phẩm làm mất sữa mẹ bởi nhựa của cây dâu tằm có chứa axit amin tự do, trong đó bao gồm: alanin, phenylalanin, sarcosin, axit pipercholic, leucin. Các loại hoạt chất này có rất nhiều trong lá dâu tươi và khi nó tiếp xúc với tuyến mồ hôi của các bà mẹ sau sinh sẽ gây ra hiện tượng ngưng tiết sữa, thậm chí là tắc tuyến sữa.
6. Các loại rau làm mất sữa mẹ: Rau diếp cá
Rau diếp cá thường được biết đến với một số công dụng như: thanh nhiệt giải độc, kháng khuẩn, chữa táo bón, viêm tuyến vú do tắc tuyến sữa… Tuy nhiên, đây lại là một trong những loại ray củ làm mất sữa mẹ sau sinh mà không nhiều mẹ chú ý đến. Rau diếp cá vị cay, chua, mùi tanh, tính hàn cao, hơi độc, ăn nhiều có thể khiến phụ nữ sau sinh bị đau bụng, tiêu chảy sau khi ăn, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ, là nguyên nhân gián tiếp gây mất sữa.
7. Mướp đắng (khổ qua)
Mướp đắng được xếp vào danh sách thực phẩm làm mất sữa, mẹ sau sinh cần hạn chế hoặc tránh. Khổ qua có tính hàn không tốt cho hệ tiêu hóa của mẹ và bé sơ sinh. Đặc biệt, việc ăn nhiều mướp đắng có thể khiến các bà mẹ hạ đường huyết.
Ngoài ra, các hạt mướp đắng còn chứa một loại chất hóa học có tên là vicine, đây là một loại độc tố ảnh hưởng đến hệ thần kinh gây ra hiện tượng nhức đầu, đau thắt bụng và hôn mê với những người nhạy cảm. Đặc biệt, các triệu chứng này có thể được truyền từ mẹ sang con thông qua sữa mẹ, gây nguy hiểm cho hệ miễn dịch đang trong thời gian hoàn thiện của trẻ.
8. Súp lơ
Súp lơ được biết đến là một loại thực phẩm đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy vậy, súp lơ lại không tốt đối với những phụ nữ sau sinh.
Các loại rau thuộc họ cải chứa nhiều lưu huỳnh, tính hàn, ăn nhiều có thể gây khó chịu, đầy hơi và đi ngoài ở cả mẹ và bé.
Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, mẹ cho con bú nên hạn chế ăn súp lơ do dễ khiến trẻ bị kích thích, cáu gắt và thậm chí còn gây đầy hơi, đi ngoài ở trẻ. Đặc biệt, súp lơ còn ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ, là một trong những thực phẩm làm mất sữa mẹ.
9. Thực phẩm gây mất sữa sau sinh: Dưa cải muối
Trong cà, hay dưa đã được muối chín đều có chứa men tiêu hóa và các vi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, dưa cải muối hay cà muối xổi là thực phẩm làm mất sữa quen thuộc trên mâm cơm gia đình Việt. Với thời gian lên men ngắn, hàm lượng Nitrit còn cao, khi chúng kết hợp với amin bậc 3 có trong tôm sẽ tạo ra Nitrozamin làm tăng nguy cơ ung thư. Dù chưa có những nghiên cứu cụ thể nhưng trong thực tế đã có rất nhiều bà mẹ sau sinh sau khi ăn dưa cà đã có hiện tượng bị ít sữa hoặc mất sữa. Vì vậy, các mẹ sau sinh cần chú ý nên bỏ qua thực phẩm này trong bữa ăn.
10. Ăn gì mất sữa: Tỏi, ớt
Các loại gia vị như tỏi, ớt có thể khá ngon miệng cho bữa ăn nhưng phụ nữ sau sinh cần tránh, nhất là khi đang nuôi con bằng sữa mẹ. Các loại thực phẩm này khá nóng, dễ gây táo bón cho cả mẹ và bé. Ngoài ra, nó còn là nguyên nhân gián tiếp gây giảm tiết sữa ở mẹ, được coi là thực phẩm gây mất sữa mẹ. Do vậy, tốt nhất là mẹ sau sinh không nên dùng. (8)
11. Cần tây
Cần tây là thực phẩm giàu chất xơ, ít calo, chứa nhiều folate, kali, vitamin C, A, B và molypden tốt cho sức khỏe mẹ sau sinh.
Tuy nhiên, cần tây có thể gây dị ứng và một trong các loại rau gây mất sữa mẹ. Do đó, để an toàn cho con, mẹ chỉ nên uống nước ép cần tây khoảng sáu tháng sau sinh, với một lượng nhỏ, để phòng ngừa các phản ứng tiêu cực không đáng có.
Cần tây nằm trong danh sách thực phẩm làm mất sữa mẹ
12. Lá Oregano
Có thể nhiều bà mẹ chưa nghe đến tên loại lá này, tuy nhiên, sẽ không khó để bắt gặp nó trong các món ăn Tây phương như Pizza, mỳ Ý,… Với những mẹ trẻ thì đây là những món ăn vô cùng hấp dẫn và được ưa chuộng. Tuy nhiên, lá Oregano lại là một trong những thực phẩm gây mất sữa mẹ. Nguyên nhân là do trong lá có chất gây tác động tiêu cực đến cơ chế sản xuất sữa của cơ thể mẹ, dẫn đến tình trạng mẹ mất sữa không thể cho con bú.
13. Rau răm: ‘Thủ phạm’ gây mất sữa ở mẹ
Rau răm có tính ấm, thường có tác dụng điều kinh, bổ huyết, có khả năng chữa đau bụng, rong kinh nên phụ nữ sau sinh được khuyến nghị chỉ nên dùng khi đã hết sản dịch. Cũng giống như bạc hà, rau mùi, rau răm cũng có thể gây mất sữa nếu ăn thường xuyên hoặc ăn quá lượng, vì vậy các mẹ nên đặc biệt lưu ý.
14. Các loại quả họ cam, quýt
Các loại quả họ cam quýt tuy là có nhiều tác dụng như giàu vitamin giúp đẹp da, là nguồn chất xơ tốt, tăng cường hệ miễn dịch của tim mạch, chống lại ung thư… Song bên cạnh đó, đây cũng là thực phẩm chứa lượng axit lớn gây hại cho dạ dày, khiến mẹ sau sinh mất đi lượng sữa đáng kể.
15. Thực phẩm làm mất sữa: Quả vải
Vải thường được sử dụng để làm chậm quá trình lão hóa, tốt cho hệ thống tim mạch, cung cấp lượng đường tự nhiên cho cơ thể. Tuy nhiên, đây cũng được xem là một trong những thực phẩm gây mất sữa sau sinh bởi nó khiến sữa mẹ bị nóng và làm giảm lượng sữa tiết ra trong cơ thể người mẹ. Tương tự như vải, mẹ cho con bú cũng nên hạn chế ăn nhãn để đảm bảo nguồn cung cấp sữa mẹ cho bé.
16. Trái cây gây mất sữa: Đào
Đào được biết đến với các lợi ích như: lọc độc tố ra khỏi thận, giảm thiểu nguy cơ thiếu máu, cải thiện sức khỏe tim mạch, bổ mắt. Tuy nhiên, các mẹ sau sinh cần cẩn thận khi lựa chọn bởi đây cũng được xem là một loại thực phẩm làm mất sữa ở mẹ sau sinh. Ngoài ra, ăn nhiều đào cũng có thể khiến mẹ bị rát họng và bé bị dị ứng.
17. Ổi
Mẹ sau sinh nên hạn chế ăn ổi, bởi đây là loại quả có tính nóng, làm cứng và hại răng, ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ, từ đó gây mất sữa. Ăn nhiều ổi không gọt vỏ còn có thể khiến hai mẹ con dễ bị táo bón nặng.
18. Dâu da
Dâu da là một thực phẩm gây mất sữa sau sinh điển hình, nó có thể khiến sữa mẹ cạn dần mẹ nên cẩn trọng.
19. Me chua
Me chua là một trong những loại trái cây gây mất sữa mẹ cần chú ý đến. Với phụ nữ sau sinh, cần tạm thời tránh xa me chua vì nó dễ khiến sữa ít đi, bé bú sữa mẹ dễ bị tiêu chảy. Dân gian còn cho rằng ăn những loại quả quá chua như me khi về già dễ bị són tiểu.
20. Dưa hấu
Dưa hấu cung cấp lượng nước lớn cho cơ thể, chứa nhiều vitamin C có tác dụng làm đẹp. Tuy nhiên, đây cũng là một loại thực phẩm làm mất sữa mẹ bởi nó có thể khiến mẹ bị đầy bụng, tiêu chảy, ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ.
21. Mãng cầu
Mãng cầu là một trong những loại quả rất nóng, khiến mẹ dễ bị nóng trong, ảnh hưởng đến việc tiết sữa và chất lượng của sữa. Bé bú không quen chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng lười bú và quấy khóc. Mặt khác, mãng cầu cũng có vị chua nên dễ khiến con bị tiêu chảy.
22. Đồ ăn gây mất sữa: Măng
Đối với người bình thường, măng cũng là một thực phẩm không quá tốt, và chúng ta cũng không nên ăn nhiều. Trong măng thường có chứa độc tố HCN, cần lưu ý khi chế biến để loại bỏ hết độc tố này ra khỏi món ăn.
Còn đối với bà mẹ sau sinh, nên nói không với măng, bởi khi ăn măng có thể gây giảm tiết sữa ở mẹ và có khả năng gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe mẹ và bé nếu món ăn vẫn chứa hàm lượng độc tố nhất định.
Măng là thực phẩm gây mất sữa sau sinh
23. Thực phẩm làm mất sữa: Đồ ăn/uống có chứa caffeine
Mẹ cần cảnh giác với các thực phẩm, món ăn, đồ uống có chứa caffeine. Sô cô la, cà phê và nước trà đều là thực phẩm chứa nhiều caffeine và việc tiêu thụ quá nhiều các loại chất này có thể ảnh hưởng đến bé. Mặc dù với một lượng rất nhỏ caffeine thường ít hơn 1% đi vào sữa mẹ. Trẻ mới sinh sẽ khó phá vỡ nó và khiến bé trở nên cáu gắt nếu mẹ cho bé ăn ngay sau khi uống cà phê/socola. Mẹ nên dùng nó một cách điều độ, cố gắng hạn chế lượng caffein không quá 300 mg/ngày. (9)
Một số loại trà, như trà xanh hoặc trà đen, đều có hàm lượng caffeine khá cao. Trong trường hợp này, mẹ có thể giảm lượng uống mỗi ngày hoặc đợi ngay sau khi bú xong mới uống trà, để cơ thể mẹ có thời gian xử lý trước khi cho bé ăn lần sau.
Mẹ có thể thay thế bằng các loại trà thảo mộc. Hầu hết các loại trà thảo mộc đều không chứa caffeine, nhưng cũng cần lưu ý, không phải vì nó là thảo dược không có nghĩa là nó an toàn. Một số loại thảo mộc vẫn được sử dụng về mặt dược lý, làm thuốc và có thể gây hại.
Các loại trà thảo mộc đều có thể làm giảm nguồn sữa. Các bà mẹ đang cho con bú cũng cần chú ý tránh dùng trà cây lưu ly hoặc trà hoa chuông hay bất kỳ loại trà nào có chứa nhân sâm, ma hoàng, black cohosh, cam thảo, lô hội hoặc húng quế.
24. Thực phẩm gây mất sữa: Đồ uống có ga và cồn
Các loại đồ uống có cồn như rượu, bia, nước ngọt có ga là những thực phẩm hàng đầu khiến bạn mất sữa. Các loại đồ uống này không chỉ ảnh hưởng đến việc tiết sữa mẹ, mà còn ảnh hưởng đến bé khi bú sữa mẹ có chứa các chất trên. Nên đồ uống có ga và cồn cũng cần được mẹ cho vào danh sách thực phẩm làm mất sữa mà mẹ nên tránh. (10)
25. Đồ chiên rán, cay nóng không tốt cho sữa mẹ
Đồ ăn chiên rán, cay nóng và nhiều đường chưa bao giờ nằm trong danh sách các loại thực phẩm lành mạnh của bất cứ chế độ ăn nào, và thật dễ hiểu khi đây chính là kẻ thù của sữa mẹ. Nó đều có hại cho sức khỏe, cho mẹ và cả bé. Ăn quá nhiều loại thực phẩm giàu chiên rán, chứa nhiều mỡ động vật và ít dinh dưỡng này sẽ chỉ làm mẹ ít sữa dần và khiến bé chậm tăng cân.
26. Ăn mì tôm dễ gây mất sữa
Mì tôm cũng là một loại thực phẩm gây mất sữa đáng sợ nhất. Có thể vì sở thích hoặc thói quen ăn uống, nhiều mẹ nuôi con bằng sữa mẹ vẫn ăn một lượng lớn mì ăn liền. Bản thân mì tôm cũng không có nhiều dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, lại là thực phẩm chiên nhiều chất béo có hại. Các loại mì tôm có thành phần lúa mì hay mạch cũng là thủ phạm làm giảm tiết sữa mà mẹ nên tránh xa.
Mì tôm tuy rất “hấp dẫn” với nhiều người nhưng mẹ sau sinh nên hạn chế trong các bữa ăn
27. Đồ ăn nhanh dễ làm mẹ sau sinh mất sữa
Đồ ăn nhanh cũng là các món ăn chứa khá nhiều dầu mỡ, các loại chất béo, chất bảo quản gây hại cho cơ thể, đặc biệt là các bà mẹ sau sinh bởi nó có thể gây mất sữa.
28. Thực phẩm làm mất sữa: Các loại hải sản gây dị ứng
Một số loại hải sản như tôm, cua, ghẹ, cá nhám, cá ngừ, sò, mực, các loại ốc… có thể gây dị ứng. Mẹ sau sinh cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống của mình, cần nắm rõ cơ thể dị ứng với các loại thực phẩm nào. Dị ứng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, gây gián đoạn quá trình tiết sữa, mà còn có thể gây tử vong. Quan trọng hơn, trẻ sơ sinh nói riêng và trẻ em nói chung là nhóm đối tượng rất dễ bị dị ứng hải sản. Do đó, để đảm bảo an toàn sức khỏe mẹ và trẻ, phụ nữ cho con bú cần hạn chế hải sản trong sáu tháng đầu sau sinh. (11)
Ăn nhiều hải sản còn có thể gây tình trạng chướng bụng, đau bụng, nôn, chứng tiết tả,… Ngoài ra, tiêu thụ lượng lớn hải sản còn làm tăng nguy cơ nhiễm thủy ngân và kim loại nặng, nhiễm giun sán, nặng hơn là ngộ độc. Nên dù không nuôi con bằng sữa mẹ, phụ nữ sau sinh vẫn cần hạn chế các loại hải sản, tuyệt đối tránh các món hải sản sống hoặc chưa nấu chín (như tái chanh, gỏi cá sống, gỏi tôm sống,…), để hồi phục sức khỏe sau vượt cạn. (12)
Các nguyên nhân khác gây mất sữa sau sinh
Tuy nhiên, các mẹ sau sinh cũng cần lưu ý, tình trạng mất sữa còn phụ thuộc vào nhiều nguyên nhân khác như cơ địa và chế độ ăn uống của người. Mẹ sau sinh nên có một chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất cho sức khỏe và đủ sữa cho con bú.
Ngoài việc tiêu thụ các loại thực phẩm làm mất sữa sau sinh, một số trường hợp cũng bị giảm sản xuất hoặc thậm chí mất sữa hoàn toàn bởi:
- Sử dụng thuốc: Những bà mẹ đang trong thời gian cho con bú cần dùng thuốc chữa bệnh cần phải lưu ý tới thành phần có trong thuốc. Một số loại thuốc điều trị dị ứng, thông mũi, lợi tiểu,… đều có thành phần pseudoephedrine, có nguy cơ gây ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng sữa mẹ, đồng thời làm giảm khả năng tiết sữa.
- Băng huyết sau sinh: Triệu chứng này có thể gây ảnh hưởng tới thời điểm sữa về và lượng sữa mẹ tiết ra.
- Suy giáp, tuyến giáp hoạt động kém: Đây đều là những căn bệnh có thể cản trở tới việc sản xuất sữa. Do tuyến giáp giúp điều hòa 2 hormone là prolactin và oxytocin, đều liên quan tới việc cho con bú, nên nếu nhận thấy không đủ sữa cho con bú thì mẹ cũng nên đi kiểm tra tuyến giáp.
Cẩn thận với thuốc tránh thai vì chúng có khả năng làm giảm lượng sữa mẹ
- Sử dụng thuốc tránh thai: Một số phương pháp tránh thai bằng nội tiết tố, đặc biệt là các loại thuốc có chứa estrogen, đều có thể làm giảm lượng sữa mẹ tiết ra.
- Chất độc từ môi trường: Môi trường xung quanh cũng có thể là tác nhân gây ảnh hưởng tới lượng sữa mẹ tiết ra. Môi trường nhiều chất độc có thể làm giảm lượng sữa hoặc thậm chí là mất sữa.
- Vấn đề sinh sản tiềm ẩn: Những phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang thường có mô vú kém phát triển, làm thiếu hụt lượng sữa mẹ cho bé bú.
- Quay lại với công việc: Đối với những bà mẹ phải quay lại làm việc sau thời gian nghỉ thai sản, thông thường lượng sữa tiết ra sẽ giảm dần. Nguyên nhân là do sữa mẹ được sản xuất trên cơ sở cung – cầu, khi không cho bé bú thường xuyên như thời điểm ở nhà chăm con thì lượng sữa tiết ra sẽ ít đi. Ngoài ra, sự căng thẳng khi làm việc trở lại cũng làm ảnh hưởng tới nguồn sữa mẹ.
Bà đẻ kiêng ăn gì để tránh mất sữa? Trên đây là danh sách 29 loại thực phẩm làm mất sữa sau sinh và một số nguyên nhân khác mà các bà mẹ sau sinh đang cho con bú cần lưu ý. Tuy vậy, tùy theo cơ địa và tình trạng bệnh lý của từng mẹ, chế độ dinh dưỡng sẽ rất khác nhau. Tốt nhất, mẹ nên đến gặp các bác sĩ, chuyên gia am hiểu về vấn đề này để có được sự tư vấn thấu đáo nhất. Tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, mẹ có thể tham khảo 2 cơ sở của Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome để tiến hành xét nghiệm và thăm khám phù hợp, các bác sĩ sẽ tư vấn mẹ tránh ăn gì để không mất sữa, thực phẩm lợi sữa và chế độ dinh dưỡng khoa học khi nuôi con bú, tốt mẹ – khỏe con.
