Sặc sữa là tình trạng trẻ hít sữa vào đường thở, sữa tràn vào khí quản, phế quản, thậm chí chui vào tận các phế nang, làm tắc các đường hô hấp hoặc cản trở quá trình trao đổi khí giữa phế nang và mao mạch, làm trẻ thiếu Oxy do tắc nghẽn đường hô hấp. Đây là một tai biến vô cùng nguy hiểm nhưng lại rất phổ biến đối với trẻ sơ sinh, hậu quả của sặc sữa rất nặng nề nếu không được xử trí kịp thời. Do vậy, việc trang bị kiến thức phòng ngừa và xử trí sặc sữa cho những người trực tiếp chăm sóc trẻ là rất cần thiết.
1. Triệu chứng điển hình khi trẻ bị sặc sữa
– Trẻ đang bú hoặc đang nằm (sau ăn) bỗng ho sặc sụa, tím tái và lịm đi.
– Có thể thấy sữa trào ra mũi, miệng.
– Trẻ hốt hoảng, da xanh tái, có thể mềm nhũn hoặc co cứng.
– Trường hợp nặng trẻ có thể ngừng thở.
2. Nguyên nhân trẻ bị sặc sữa lên mũi
Mũi được nối thông với cổ họng do vậy đôi khi sữa hoặc thức ăn khác có thể trào lên mũi. Hiện tượng sặc sữa là cực kỳ phổ biến ở trẻ sơ sinh. Nguyên nhân là do khả năng kiểm soát các van đóng, mở ở chỗ cổ họng thông lên mũi của trẻ sơ sinh còn yếu. Trẻ không thể vừa thở vừa nuốt thức ăn cùng lúc, nếu thực hiện đồng thời thức ăn sẽ dễ trào lên mũi.
Ngoài ra, những lý do dưới đây cũng góp phần làm cho trẻ dễ bị sặc sữa hơn:
– Lỗ ở núm bình sữa quá to làm sữa chảy nhanh hoặc sữa mẹ quá nhiều, từ đó trẻ không nuốt kịp.
– Trong khi bú sữa, trẻ bị ho, hắt hơi, cười hoặc nấc.
– Trẻ vừa ngủ vừa bú sữa hoặc nằm xuống khi bú sữa.
– Trẻ đói quá nên vội bú sữa, bú nhanh quá sẽ dễ bị sặc, bị ọc sữa lên mũi.
– Trẻ bị mất tập trung khi đang bú sữa, ví dụ như mải nhìn hoặc nghe các chuyện xảy ra xung quanh, cười với người khác,…
3. Cách xử lý khi trẻ bị sặc sữa lên mũi
Cách xử lý khi trẻ bị sặc sữa lên mũi chuẩn khoa học cần phải được thực hiện theo từng bước sau. Lưu ý nếu sau mỗi bước mà bé đã thở ổn định bình thường thì không cần làm các bước tiếp theo.
Bước 1: Bế trẻ ở tư thế ngồi
Khi bị sặc sữa, bạn nên cho bé ngồi dậy thẳng lên, để bé ho và phun sữa ra. Lau sạch sữa ở miệng, mũi và các bộ phận khác.
Bước 2: Hút sữa
Nếu trẻ khó thở, da trở nên tím tái hơn, bạn cần phải hút sữa từ mũi và miệng ngay lập tức. Đây là bước sơ cứu đầu tiên trong khi đợi xe cấp cứu.
Dùng miệng của mình hút sữa ngay lập tức, càng nhanh và mạnh càng tốt. Sau đó kích thích để trẻ thở ra được bằng cách nhéo một cái.
Bước 3: Dốc ngược lên và vỗ nhẹ
Sau khi thực hiện đến bước thứ 3 mà trẻ vẫn có biểu hiện khó thở, da tím tái thì bạn hãy dốc ngược bé lên. Đặt bé nằm úp lên cánh tay của bạn, tay còn lại vỗ nhẹ vào lưng, 5 cái một. Lật bé trở lại xem đã ọc sữa ra hết chưa và đã hít thở lại bình thường chưa.
Ảnh minh hoạ
Bước 4: Ấn ngực
Đặt bé nằm ngửa ra, một tay giữ đầu, một tay ấn nhẹ vào ngực của bé để bé hít thở.
Bước 5: Đưa đi cấp cứu
Nếu trong trường hợp trẻ vẫn chưa thở được hãy thực hiện lại từ bước 2, 3, 4 trong quá trình đưa bé đi cấp cứu.
4. Cách phòng ngừa trẻ bị sặc sữa lên mũi
Thay đổi núm vú sao cho lỗ có độ to nhỏ phù hợp. Khoảng cách giữa các lần cho trẻ bú ngắn và thường xuyên sẽ giảm tỉ lệ bị sặc sữa.
Khi cho trẻ bú nên ngồi ở nơi yên tĩnh, không vui đùa khi trẻ bú để tránh cho trẻ bị phân tâm.
Không để trẻ quá đói khi bú hoặc bú quá no. Không để bé mặc quần áo quá chật. Không để trẻ nằm hoặc vừa ngủ vừa bú. Dùng tay bóp bầu vú để điều chỉnh dòng sữa chậm lại. Nếu đã bị sặc sữa hoặc đang ho, khóc thì nên đợi một lúc nữa hãy cho trẻ bú sữa lại. Ở những trẻ bú mẹ thì sau khi bú xong nên bế trẻ 10-15 phút rồi mới đặt trẻ nằm.
Khi cho trẻ bú bình với đầu vú cao su thì cần nghiêng bình sao cho sữa ngập cổ bình để tránh nuốt không khí vào dạ dày.
Duy Tiến (t/h)
