Rối loạn tăng trưởng có nghĩa là trẻ phát triển bất thường. Tăng trưởng là quá trình phức tạp do các hormone tăng trưởng kiểm soát. Các bệnh nội tiết liên quan đến sự thiếu hụt hoặc gia tăng quá mức hormone cũng làm ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng của bé.
Hormone tăng trưởng do tuyến yên tiết ra được vận chuyển đến khắp mọi nơi trong cơ thể. Vùng dưới đồi có liên quan mật thiết đến tuyến yên qua đường mạch máu và đường thần kinh có chức năng điều hòa nội tiết của cơ thể. Các nơ ron vùng dưới đồi sẽ bài tiết các hormone giải phóng và các hormone ức chế để kiểm soát sự tăng trưởng và phát triển. Estrogen và testosterone là hai hormone quan trọng thúc đẩy sự phát triển của cơ quan sinh dục và cũng đóng một vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng.
Tình trạng suy giáp có thể khiến cơ thể tăng trưởng chậm bởi vì tuyến giáp không sản sinh đủ hormone cần thiết để cơ thể phát triển bình thường. Triệu chứng chính của chứng suy giáp là mệt mỏi hoặc chậm chạp. Xét nghiệm máu có thể giúp xác định tình trạng này. Chứng bệnh này có thể phát triển bất cứ lúc nào, phổ biến ở trẻ tuổi teen và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
Một số bệnh không phải do hormone gây ra nhưng có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hormone cần thiết để cơ thể phát triển. Ví dụ, hội chứng Turner là một rối loạn di truyền có liên quan đến khiếm khuyết trong nhiễm sắc thể. Bệnh này thường xảy ra ở bé gái. Nguyên nhân của hội chứng này là do một trong các nhiễm sắc thể X ở phụ nữ bị mất một phần hoặc hoàn toàn không có. Cuộc sống của những bé gái mắc hội chứng Turner thường ngắn ngủi và khả năng sinh dục không phát triển vì buồng trứng (cơ quan sản sinh trứng và hormone nữ) không trưởng thành và hoạt động bình thường.
Một nguyên nhân khác khiến trẻ không tăng trưởng đó là bệnh lùn. Bệnh lùn là tình trạng xương ngắn hơn bình thường và thường xuất hiện ở chân, tay hoặc thân người. Những người mắc bệnh lùn thường có tỷ lệ cơ thể bất thường như chân tay ngắn. Đa số những người mắc bệnh lùn thường là do di truyền.
Thiếu hormone tăng trưởng
Nguyên nhân chính của rối loạn tăng trưởng thường là do thiếu hụt hormone tăng trưởng. Tình trạng này xảy ra khi tuyến yên không sản xuất đủ hormone tăng trưởng. Tuyến yên là một tuyến nhỏ, có kích thước chỉ bằng một hạt đậu, nằm ở nền sọ và chịu trách nhiệm sản xuất ra 8 loại hormone khác nhau. Nếu tuyến yên không sản xuất đủ hormone tăng trưởng, cơ thể bé sẽ chậm phát triển.
Thiếu hormone thường xảy ra ở mọi lứa tuổi, phổ biến nhất là ở trẻ vị thành niên. Dấu hiệu dễ nhận thấy của tình trạng này là trẻ không đạt được chiều cao và cân nặng chuẩn theo độ tuổi. Trẻ mắc chứng bệnh này vẫn có tỷ lệ cơ thể bình thường, chỉ có điều nhìn chúng trông nhỏ bé hơn mà thôi. Thiếu hormone tăng trưởng không ảnh hưởng đến trí thông minh và chức năng của não.
Nguyên nhân gây thiếu hụt hormone tăng trưởng
Hormone tăng trưởng không được sản xuất ra ngay từ khi sinh có thể có nguyên nhân là do khối u ở não. Khối u này thường nằm ở vị trí của tuyến yên hoặc nằm gần vùng dưới đồi của não. Ở cả trẻ em và người lớn, những chấn thương đầu nghiêm trọng, nhiễm trùng và xạ trị do tai nạn hoặc chấn thương hoặc một số bệnh cũng là những nguyên nhân có thể gây ra tình trạng thiếu hormone tăng trưởng. Tuy nhiên, đa số các trường hợp thì nguyên nhân gây thiếu hụt hormone tăng trưởng thường không thể giải thích được.
Thiếu hormone tăng trưởng chỉ ảnh hưởng đến một người trong gia đình và không truyền từ cha mẹ sang con.
Bác sĩ có thể làm gì?
♦ Bác sĩ sẽ lập biểu đồ tăng trưởng cho trẻ từ khi trẻ sinh ra để đảm bảo rằng việc phát triển chiều cao và cân nặng của bé hoàn toàn bình thường. Nếu có vấn đề bất thường, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu hoặc chụp X-quang xương.
♦ Bác sĩ cũng sẽ tìm hiểu tiểu sử tăng trưởng của gia đình bạn. Những đứa trẻ thấp thường thừa hưởng điều này từ cha mẹ. Bên cạnh đó, nếu trong gia đình có người dậy thì muộn thì nhiều khả năng bé cũng sẽ mắc phải.
♦ Bạn có thể bổ sung vitamin hoặc cho trẻ ăn một chế độ ăn đặc biệt để bé phát triển nhanh hơn.
♦ Thỉnh thoảng, các bác sĩ sẽ bổ sung hormone – thường là testosterone – cho những đứa trẻ dậy thì muộn. Phương pháp này có thể thúc đẩy sự tăng trưởng để cơ thể trẻ bắt đầu sản xuất hormone.
♦ Nếu trẻ bị thiếu hụt hormone tăng trưởng, bé có thể được điều trị bằng cách bổ sung hormone. Hormone này được sản xuất trong phòng thí nghiệm và được tiêm mỗi ngày. Phương pháp điều trị này thường kéo dài trong vài năm.
♦ Phải mất vài tuần hoặc vài tháng mới nhận thấy sự thay đổi của cơ thể sau khi tiêm hormone, nhưng hầu hết trẻ sẽ tăng chiều cao nhanh gấp 2 đến 5 lần trong năm đầu tiên điều trị. Sau đó, tốc độ tăng trưởng thường chậm hơn.
♦ Gần đây, phương pháp này được sử dụng để giúp những người có chiều cao khiêm tốn tăng chiều cao. Việc điều trị này có thể làm chiều cao tăng từ 5 đến 7,6cm.
♦ Rối loạn tăng trưởng do các nguyên nhân khác cũng có thể được điều trị. Các bé gái mắc hội chứng Turner có thể được điều trị bằng cách tiêm hormone tăng trưởng. Bên cạnh đó, những trẻ mắc chứng suy giáp cũng có thể được điều trị bằng thuốc bổ sung hormone giáp.
